Źródło: inTARnet.pl

   Józef Cyryl Starkel: prekursor nowoczesnego lecznictwa w XIX-wiecznym Tarnowie    -   15/7/2010

Józef Cyryl Starkel – urodzony w 1807 roku pierwszy w historii Tarnowa Naczelny Lekarz Miejski, sprawujący pieczę nad dzisiejszym „starym” szpitalem; uzdolniony epidemiolog, poliglota, twórca i prekursor nowoczesnego lecznictwa w naszym mieście, energiczny organizator i społecznik. Warto przypomnieć tę postać – w końcu to jego nazwisko miał nosić obecny Szpital Wojewódzki im. Św. Łukasza. Zapraszamy do wysłuchania trzynastej audycji z drugiej edycji cyklu Tarnowskiej Artystycznej Konfraterni „uwaga, Człowiek”. Więcej na ten temat znajdą Państwo na stronie www.konfraternia.tarnow.pl oraz w piątkowym, tarnowskim „Dzienniku Polskim”.

Posłuchaj audycji :

Ogloszenie

Stan sanitarny Tarnowa pod koniec XVIII wieku był opłakany, zaś utworzony po rozbiorach cyrkuł – obwód tarnowski, był najbiedniejszym obwodem w całej Galicji. Miasto i okolice co jakiś czas nękały epidemie; rok 1830 przyniósł srogą zimę, głód i epidemię cholery, rok 1832 – tyfus, w roku 1836 ponownie wybucha cholera, która w wieku XIX nawiedzać będzie Tarnów jeszcze kilkukrotnie. Problem stanowiło zapewnienie dostępu do wolnej od zarazków wody pitnej. Jednak austriackie władze swymi rozporządzeniami starały się podnosić zdrowotność ludności. Służyła temu funkcja „fizyka miejskiego” lub powiatowego który kontrolował przestrzeganie przepisów sanitarnych, sprawował nadzór nad lekarzami i chirurgami, spoczywały na nim również obowiązki z zakresu weterynarii. Jednak przede wszystkim miał zwalczać choroby zakaźne ludzi i zwierząt przy użyciu wszelkich dostępnych środków administracyjnych i policyjnych – fizyk był więc funkcjonariuszem policji krajowej. Pierwszym Fizykiem Miejskim – a później Naczelnym Lekarzem Miasta Tarnowa, zostaje Józef Cyryl Starkel...

Urodził się 10 marca 1807 roku w Gorlicach. Ojciec Franciszek był nadwornym lekarzem rodziny Stadnickich. Matka Teresa z domu Striba, urodzona w Nowym Sączu, pochodziła ze staroszlacheckiej rodziny czeskiej. Nauki początkowe pobierał we Lwowie, Sączu i Przemyślu. Jako siedemnastoletni stypendysta akademicki pojechał na studia do Wiednia, gdzie prócz medycyny nauczył się władać językiem francuskim, angielskim i włoskim. Z domu wyniósł znajomość języka czeskiego, ze szkoły – grekę i łacinę, z konieczności opanował język niemiecki. Po Wiedniu studia kontynuował w Padwie, gdzie w roku 1831 uzyskał tytuł doktora medycyny i chirurgii oraz magistra położnictwa. Wróciwszy do kraju praktykował w Przemyślu, rok później został powołany na lekarza powiatowego w Mościskach. W 1835 przyjął obowiązki lekarza dominialnego u księcia Henryka Lubomirskiego w Przeworsku. Po złożeniu egzaminu fizykackiego przeniósł się do Tarnowa na posadę lekarza miejskiego. To był rok 1841 i od tego czasu, prawie całe swoje życie związał z tym miastem. Pokochał Tarnów... Czas jego urzędowania przerywają jednak wydarzenia 1846 roku, zwane dziś Rabacją , Rzezią Galicyjską…. Doktor Starkel nie tylko opatruje ofiary chłopskiego okrucieństwa . Otwarcie potępia wrogą wobec Polaków postawę starosty tarnowskiego Breinla, w wyniku czego zostaje oddelegowany do Rzeszowa, do tamtejszego urzędu zdrowia. Banicja doktora trwa osiem lat, mimo to dr Starkel cały czas figuruje w składzie rady magistratu jako c.k. fizyk miejski.
Kiedy wybucha powstanie styczniowe w 1863 roku, organizuje medyczną i finansową pomoc rannym powstańcom. W powstaniu bierze udział jego syn – 18 letni Emanuel. A gdy w szpitalu zaczyna brakować miejsc, doktor udaje się do Władysława księcia Sanguszki, który następnie udostępnia rannym część pałacu na Gumniskach.
Ale zasługi doktora Starkla nie ograniczają się tylko do podniesienia poziomu sanitarnego miasta... Zapraszamy do wysłuchania fabularyzowanej audycji. Występują: Józef Cyryl Starkel - Antoni Sypek; Starosta Józef Breinl von Wallerstern - Albert Opolski; tarnowscy mieszczanie - Piotr Pawlina, Mirosław Poświatowski; narrator - Krystyna Drozd. Scenariusz i reżyseria: Mirosław Poświatowski.

Przypomnijmy, że audycji składających się na projekt „uwaga, Człowiek II” słuchać można co tydzień, w każdy wtorek o godz. 22-giej na antenie radia RDN Małopolska. Dzień później audycje te wraz z materiałem faktograficznym zamieszczane są na stronie Tarnowskiej Artystycznej Konfraterni www.konfraternia.tarnow.pl, zaś w czwartek – w naszym portalu. W każdy piątek w tarnowskim „Dzienniku Polskim” ukazują się artykuły poświęcone bohaterom audycji. Podsumowaniem projektu będzie książka wraz z płytą multimedialną.
Projekt realizowany jest przez stowarzyszenie Tarnowska Artystyczna Konfraternia przy wsparciu finansowym Muzeum Historii Polski w Warszawie, Województwa Małopolskiego oraz Miasta Tarnowa.

MySQL Error : Connection Error
Error Number: 0 
Date        : Tue, October 8, 2024 12:23:52
IP          : 98.84.18.52
Browser     : CCBot/2.0 (https://commoncrawl.org/faq/)
Referer     : 
PHP Version : 4.4.9
OS          : Linux
Server      : Apache
Server Name : www.intarnet.pl
Script Name : /www1.atlas.okay.pl/index_full.html