Źródło: inTARnet.pl

   Kolejna publikacja pod naukowym patronatem Tarnowskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego    -   21/12/2011

„Dziesięć lat temu miałam przyjemność zapoznać się z ciekawym studium „Hrabstwo Tarnowskie Sanguszków”, w którym zasygnalizowano podjęcie dalszych prac badawczych z zakresu kultury materialnej ziemi tarnowskiej okresu staropolskiego. Nic przeto dziwnego, że w połowie grudnia 2011, w moich rękach znalazła się rozprawa naukowa cenionego historyka dr. Andrzeja Niedojadło, zatytułowana „Hrabstwo Tarnowskie w XVII i XVIII wieku”.” - pisze Krystyna Drozd.

Ogloszenie

Trzysta stron, wypełnionych gęstym drukiem naukowej narracji, przypisami, tabelami , zdjęciami oraz fotokopiami dokumentów, rycin, portretów i map - przybliża czytelnikowi społeczno- ekonomiczne i kulturowe powinności i zależności, zachodzące tylko na części ogromnego dominium Tarnowskich.
Rozdział pierwszy rozprawy opisuje położenie geograficzne, procesy osadnicze, rozwój sieci parafialnej, przynależność administracyjną, organizację i zarządzanie dobrami. Zwięźle zaprezentowano kolejnych dziedziców dominium, począwszy od protoplasty Spicymira Leliwity, poprzez Tarnowskich , Ostrogskich, Zasławskich, działy, spory i dzierżawy między Zamojskimi, Koniecpolskimi, Lubomirskimi , Radziwiłłami czy Potockimi, na Sanguszkach skończywszy.
Rozdział drugi jest próbą analizy zmian zachodzących w gospodarce rolnej, leśnej, rzemiośle i usługach dworskich, powstającej dworskiej gospodarce przemysłowej, przymusu propinacyjnego i rozwoju karczm. Ukazuje też wpływ wojen, epidemii i klęsk żywiołowych na ekonomikę i rentowność dominium.
Rozdział trzeci jest pogłębioną analizą zmian zachodzących w gospodarce chłopskiej w kontekście świadczeń na rzecz dworu, państwa i kościoła oraz chłopskiego oporu wobec wzrastających powinności na rzecz wymienionych. Cenny przyczynek stanowi obraz codziennego życia, obyczajów i szkolnictwa wiejskiego.

Rozprawa powstała m.in. w oparciu o rozproszone materiały rękopiśmienne jak inwentarze, rachunki oraz inne książęce: rachunki folwarczne, rachunki zniszczeń wojennych, kwity prowentowe, sumariusze dochodów i rozchodów, tablice ordynarii, rejestry podatkowe tak poborowe, jak i podymne i pogłówne. Źródłem wiedzy były również supliki poddanych, akta ław wiejskich i wiejskie księgi sądowe, rugowe, akta kupa i sprzedaży ziemi i nieruchomości ze spisami chłopskich ubiorów, naczyń, mebli itp. Autorska kwerenda objęła i zbiory Archiwum Państwowego w Krakowie, Biblioteki Czartoryskich, Jagiellońskiej, PAN, Ossolińskich we Wrocławiu, Archiwum Skarbu Koronnego oraz istniejące źródła drukowane.
Warto wspomnieć, że dobra tarnowskie obejmowały łącznie 62 osady, które w badanym okresie wchodziły, bądź odpadały ze struktury klucza tarnowskiego, wierzchosławickiego i krzyskiego. Tak proszę Państwa, Tarnów - woli cesarza Karola V - jest stolicą hrabstwa, a potomkowie hetmana Jana Tarnowskiego dożywotnio tytuł hrabiowski dziedziczą. Chociażby z tego względu publikacja Andrzeja Niedojadło „Hrabstwo Tarnowskie w XVII i XVIII wieku” powinna stać się lekturą obowiązkową. Zachęcam również do lektury „Hrabstwa Tarnowskiego Sanguszków” – wydawnictwa Tarnowskiego Towarzystwa Kulturalnego z 2001 roku.

Krystyna Drozd

Artykuł ukaże się także na stronach Tarnowskiego Kuriera Kulturalnego.
Z kolei w inTARnecie w najbliższym czasie zapraszamy do wysłuchania ciekawej rozmowy z dr Andrzejem Niedojadło, jaką przeprowadził z nim ostatnio Piotr Dziża.

MySQL Error : Connection Error
Error Number: 0 
Date        : Sat, April 27, 2024 04:04:49
IP          : 3.139.107.241
Browser     : Mozilla/5.0 AppleWebKit/537.36 (KHTML, like Gecko; compatible; ClaudeBot/1.0; +claudebot@anthropic.com)
Referer     : 
PHP Version : 4.4.9
OS          : Linux
Server      : Apache
Server Name : www.intarnet.pl
Script Name : /www1.atlas.okay.pl/index_full.html