Źródło: inTARnet.pl

  "Pie?ń cygańska"    -   18/4/2005

Uczestnicy kolejnego XIX Salon Poezji, który odbył się w niedzielę w tarnowskim Ratuszu z pewnością go zapamietają na długo – a to za sprawą cygańskiej poezji Teresy Mirgy, Katariny Potockovej, Jana Horvatha i Bronisławy Wajs – „Papuszy”; poezji okraszonej muzyką Andrasz Trio.

Ogloszenie

Wiersze, tłumaczone przez Adama Bartosza, dyrektora Muzeum Okręgowego, recytowali Marta Bizoń - piosenkarka, aktorka Teatru Ludowego w Krakowie oraz Jan Mancewicz z Teatru im. L. Solskiego. Z kolei zapowiadany i przez wielu zapewne oczekiwany duet Andrasz Trio okazał się ostatecznie „trio” – strofom poezji towarzyszyły więc dźwięki skrzypiec, gitary i akordeonu. Pozostaje tylko żałować, że pan Andrasz publicznie koncertuje tak rzadko… Nie zabrakło także „Galerii Jednego Obrazu” – podczas Salonu, zatytułowanego „Pieśń cygańska”, zobaczyliśmy „Rodzinę Cygańską” Leona Lewkowicza.

Warto tu przybliżyć dwójkę „bohaterów” niedzielnego spotkania: autorem niektórych wierszy był Jan Horvath, Słowak, pierwszy romski duchowny, wykształcony nota bene przez „naszych” redemptorystów i zarazem tłumacz na język słowacki najnowszej edycji książki Adama Bartosza „Na dare Romestar” – „Nie bój się cygana”. Z kolei urodzona w 1962 r Teresa Mirga to poetka ze szczepu Begitka Roma, mieszkająca w Czarnej Górze na Spiszu. Co ciekawe, to miejsce Cyganie zamieszkują od niemal trzystu lat. Teresa Mirga ma w swoim dorobku prócz wierszy, tworzonych w języku polskim i romskim, także pieśni, wykonywane wraz z zespołem „Kałe Bała” („Czarne włosy”). Zespół zarejestrował kilka płyt i ma w dorobku nagrania zrealizowane przez Polskie Radio w ramach serii Muzyka Źródeł. Wydano także tomiki wierszy.

Na temat Katariny Potockovej nie udało mi się zdobyć informacji; natomiast niewątpliwie bardziej znaną osobą jest nieżyjąca od lat Bronisława Wajs „Papusza”. Z tragiczną postacią tą kojarzyć należy usilne starania władz PRL z lat 50-tych, próbujących „uszczęśliwić” na siłę Cyganów, przymuszając ich do osiadłego trybu życia. Zainteresowanie poezją Papuszy przyniosło jej sławę, ale też spowodowało jej „wyklęcie” przez swoich; wyrażając zgodę na publikację własnych wierszy dokonała „zdrady” świata Romów. Swoje piętno odcisnęły na niej także przeżycia wojenne, doświadczenia Wołynia lat 1943-44, które dały początek jej pieśniom poetyckim.
Jej wiersze po raz pierwszy opublikowano w „Problemach”; mentorem „Papuszy” był wówczas badacz kultury cygańskiej Jerzy Ficowski. Jak pisała Ryszarda L. Pelc „Julian Tuwim, przeprowadził obszerny wywiad z Jerzym Ficowskim. Był to wywiad od początku do końca mający udowodnić, iż nomadyczne tradycje Cyganów są absurdalne. Ten wywiad, kończył się tekstem “Międzynarodówki” przetłumaczonej na język Romów.” Cygańska poetka została wykorzystana przez władzę ludową do celów propagandowych. Postawiona przed sądem Romów („Baro Szero”, czyli starszyzna) została wyklęta ze społeczności jako nieczysta („Magerdi”). Bronisława Wajs spaliła swoje wiersze, spędziła też kilka miesięcy w zakładzie psychiatrycznym a potem zupełnie odizolowała się od otoczenia, zamilkła…

Cóż, być może Salon Poezji Romskiej przypomniał tarnowianom, że mamy u siebie unikalne Muzeum Etnograficzne, do którego zajrzeć od czasu do czasu niewątpliwie warto. Z kolei wszystkie bodaj kolejne „Salony” nagrywane są na płyty dostępne m.in. w Teatrze im. L. Solskiego; tak się stanie także i w przypadku ostatniego „Salonu”. Jego gospodarzami byli: Tarnowski Teatr im. L. Solskiego (dyr. Wojciech Markiewicz), Miejska Biblioteka Publiczna im. J. Słowackiego (dyr. Janina Kania), Muzeum Okręgowe w Tarnowie (dyr. Adam Bartosz), Hotel i Restauracja „U Jana” oraz Galeria Sztuki Współczesnej „Hortar”.

M. Poświatowski

Posłuchaj fragmentów wczorajszego Salonu (((mp3)))

MySQL Error : Connection Error
Error Number: 0 
Date        : Fri, April 26, 2024 01:23:35
IP          : 3.147.65.65
Browser     : Mozilla/5.0 AppleWebKit/537.36 (KHTML, like Gecko; compatible; ClaudeBot/1.0; +claudebot@anthropic.com)
Referer     : 
PHP Version : 4.4.9
OS          : Linux
Server      : Apache
Server Name : www.intarnet.pl
Script Name : /www1.atlas.okay.pl/index_full.html