Źródło: inTARnet.pl

  Przewodnik po wojennych nekropoliach regionu   -   16/4/2007

Od kilku tygodni na rynku księgarskim dostępna jest już niezwykle cenna i dawno oczekiwana książka "Cmentarze wojenne z I wojny światowej na Ziemi Tarnowskiej". Autorem przewodnika turystycznego opublikowanego przez krośnieńskie wydawnictwo Ruthenus jest Roman Frodyma, działacz PTTK, przewodnik beskidzki, wcześniej autor trzytomowego przewodnika "Galicyjskie cmentarze wojenne".

Ogloszenie

Starannie wydana, w twardej oprawie, publikacja zawiera opisy, historie powstania a nawet dane o poległych, dotyczące wszystkich 117 obiektów cmentarnych zlokalizowanych w Tarnowie i powiecie tarnowskim oraz ośmiu takich obiektów powiecie dąbrowskim (obiekty znajdujące się w naszym regionie to aż 1/3 ogólnej liczby wszystkich galicyjskich cmentarzy wojskowych z okresu I wojny światowej). Nekropolie te powstały w Galicji, wzdłuż linii frontu działań wojennych, na mocy decyzji wojskowych władz austriackich podjętej wiosną roku 1915. Akcję budowy cmentarzy wojennych, upamiętniających głównie ofiary tzw. Bitwy Gorlickiej, nadzorował Wydział Grobów Wojennych w Ministerstwie Wojny w Wiedniu a przy ich projektowaniu pracowali znakomici architekci.
Austriacy nie czynili też żadnego rozróżnienia wsród grzebanych na cmentarzach poległych. Godny i szybki pochówek należał się wszystkim żołnierzom, bez względu na narodowość i przynależność do armii. Pochówek odbywał się także z pełnym uszanowaniem dla względów wyznania. Stąd obecność na wielu cmentarzach, dwuramiennych prawosławnych krzyży. Żołnierzy wyznania mojżeszowego starano się z kolei chować w specjalnych kwaterach na żydowskich kirkutach.
Według autora publikacji, obowiązywała wówczas taka sentencja:
Śmierć żołnierska jest święta
I wszelki nakaz nienawiści maże
Nieważne czy na dziejów szali
Wrogiem czy też przyjacielem byli
Jako żołnierze wzorowi na wieczną pamięć sobie zasłużyli
Podczas promocji książki, która odbyła się pod koniec marca w tarnowskim Ratuszu, dyrektor Muzeum Okręgowego w Tarnowie Adam Bartosz dopowiadał, że I wojna światowa była (przynajmniej ze strony Austriaków) ostatnią wojną, w której obowiązywały jeszcze tak rycerskie zasady, a galicyjskie cmentarze wojskowe z tego okresu są być może ich ostatnim tak widocznym znakiem.
Obecnie, po latach dewastacji, zapomnienia a nawet pogardy (jak pisze w przedmowie autor), dla cmentarzy wojennych w naszym regionie przyszedł czas zainteresowania. Dużą część z nich przynajmniej uporządkowano, wiele doczekało się poważnych remontów, realnie wyglądają szanse na renowację kolejnych. Ważną z odpowiedzi na zainteresowanie cmentarzami wojennymi jest także wydana właśnie książka - przewodnik, będący efektem wieloletniej, prywatnej pracy inwentaryzacyjnej Romana Frodymy. Publikacja - jak deklaruje autor - nie jest naukowym opracowaniem, ale formą gawędy przewodnickiej. Jest znakomitym źródłem informacji dla każdego, kto chciałby odnaleźć (każdy z opisywanych obiektów jest dokładnie lokalizowany na dołączonych mapach), poznać i docenić ważny fragment historii i kultury, nie tylko naszego regionu. Książka zachowuje przy tym umiar i subtelność, stosowną do opisywanego tematu. Jednym z zastosowanych środków jest konsekwentne pozostanie przy czarno-białej formule bogato skądinąd ilustrowanego przewodnika (dopiero pod koniec publikacji dołączono wkładkę z kilkunastoma kolorowymi fotogramami wybranych nekropolii).
Nie mam żadnych wątpliwości, że ta niezmiernie cenna, dawno oczekiwana publikacja, przyczyni się - choć to wciąż dla wielu brzmi "dziwnie" - do dobrej promocji ziemi tarnowskiej. Jak przypomniał podczas spotkania w Ratuszu Roman Frodyma turystyka historyczna w Polsce ma dwie atrakcje, coraz szerzej doceniane na Zachodzie, bo tam obu już praktycznie nie ma. Chodzi o zabytki architektury drewnianej i żołnierskie cmentarze.
W obie te atrakcje Pogórze i Powiśle obfituje, jak żaden inny region. Warto to podkreślać, bo ciągle wielu mieszkańców regionu tarnowskiego zdaje się "swego nie znać i nie wiedzieć, co posiada". I to, tuż obok...
(pd)

Roman Frodyma. Cmentarze wojenne z I wojny światowej na Ziemi Tarnowskiej. Przewodnik Turystyczny
Wydanie I. Twarda oprawa, 392 strony czarno-białe, 4 strony kolorowe.
Wydawnictwo "Ruthenus" Rafał Barski, Krosno, 2006.
Pubilkacja została wydana przy wsparciu finansowym Województwa Małopolskiego oraz Powiatu Tarnowskiego, dofinansowana przez Radę Ochrony Walk i Męczeństwa.
Cena: 35 złotych.

MySQL Error : Connection Error
Error Number: 0 
Date        : Fri, April 26, 2024 21:23:46
IP          : 52.14.240.178
Browser     : Mozilla/5.0 AppleWebKit/537.36 (KHTML, like Gecko; compatible; ClaudeBot/1.0; +claudebot@anthropic.com)
Referer     : 
PHP Version : 4.4.9
OS          : Linux
Server      : Apache
Server Name : www.intarnet.pl
Script Name : /www1.atlas.okay.pl/index_full.html